Każdy z nas marzy o gładkiej, promiennej skórze, ale przebarwienia mogą skutecznie zaburzyć ten obraz. Skąd się biorą te niechciane plamki, które tak często pojawiają się na twarzy? Czy to tylko wina słońca, czy może coś więcej? Zanurz się w świat procesów skórnych i odkryj, jak powstają przebarwienia oraz co możesz zrobić, by się przed nimi chronić!

Skąd się biorą przebarwienia?
Przebarwienia, czyli nierównomierne plamy na skórze, to efekt zbyt dużej lub nierównej produkcji melaniny. Melanina to pigment, który nadaje kolor naszej skórze, włosom i oczom. Jej produkcja może się zaburzyć z różnych powodów – genetyki, zdrowia, a także wpływu środowiska. Jak wskazują badania, kluczową rolę w tym procesie odgrywają zarówno czynniki genetyczne, środowiskowe jak i zdrowotne.
Główny powód powstawania przebarwień: promieniowanie UV
Promieniowanie ultrafioletowe (UV) to jeden z głównych powodów, dla których na skórze pojawiają się przebarwienia. Kiedy spędzasz zbyt dużo czasu na słońcu, twoje komórki skóry mogą ulec uszkodzeniu. To pobudza melanocyty – komórki odpowiedzialne za produkcję melaniny, czyli pigmentu nadającego kolor twojej skórze, włosom i oczom.
Melanina ma za zadanie chronić skórę, ale… co za dużo, to niezdrowo. Gdy produkcja melaniny wymyka się spod kontroli, zaczyna się gromadzić w jednym miejscu. Rezultat? Nierówne plamy pigmentacyjne, które trudno przeoczyć.
Jak promieniowanie UV wpływa na skórę?
Promienie UV działają w kilku wymiarach:
- Aktywacja melanocytów – Promieniowanie UVB wnika w naskórek i pobudza melanocyty do intensywniejszej produkcji melaniny. To naturalny mechanizm obronny skóry, który zapobiega dalszym uszkodzeniom. Problem? Zbyt aktywne melanocyty mogą prowadzić do nierównomiernego rozłożenia pigmentu, co skutkuje przebarwieniami.
- Uszkodzenie DNA komórek – Zarówno UVA, jak i UVB mogą powodować mutacje w DNA komórek skóry. To nie tylko zwiększa ryzyko powstawania przebarwień, takich jak melasma czy plamy soczewicowate, ale także negatywnie wpływa na regenerację skóry.
- Wzmocnienie procesów zapalnych – Badania (Matysek-Nawrocka, 2023) pokazują, że promieniowanie UV uruchamia reakcje zapalne w skórze. Te stany zapalne mogą uszkadzać jej strukturę, co szczególnie widać po przebytych urazach, takich jak trądzik. Rezultat? Przebarwienia pozapalne, które trudno zniwelować.
Rodzaje przebarwień związanych z promieniowaniem UV
Melasma
Melasma to przebarwienia często związane z ekspozycją na słońce oraz hormonami, takimi jak estrogen i progesteron. Charakteryzuje się ciemnymi, nieregularnymi plamami na twarzy, zwłaszcza na czole, policzkach i nad górną wargą. Problem ten dotyka głównie kobiet, zwłaszcza w ciąży lub stosujących antykoncepcję hormonalną.
Plamy soczewicowate
Znane również jako plamy starcze lub plamy wątrobowe, pojawiają się głównie u osób starszych w wyniku przewlekłej ekspozycji na słońce. Są to płaskie, dobrze odgraniczone plamy o różnym odcieniu brązu, zlokalizowane głównie na twarzy, dłoniach i ramionach – obszarach najbardziej narażonych na promieniowanie UV.
Długotrwałe skutki ekspozycji na UV
- Fotostarzenie – Promieniowanie UVA i UVB przyspiesza procesy starzenia skóry, prowadząc do utraty elastyczności, zmarszczek i przebarwień.
- Przebarwienia pozapalne – Uszkodzenia skóry wywołane promieniowaniem UV nasilają stany zapalne i sprzyjają powstawaniu ciemnych plam po trądziku, urazach czy oparzeniach słonecznych.
- Zwiększone ryzyko nowotworów skóry – Promieniowanie UV powoduje mutacje DNA komórek skóry, które mogą prowadzić do nowotworów, takich jak czerniak czy rak
Zapobieganie przebarwieniom wywołanym przez UV
Aby zminimalizować ryzyko przebarwień, należy stosować odpowiednie metody ochrony skóry:
- Kremy z filtrem SPF – Codzienne stosowanie kremu z filtrem SPF 30 lub wyższym chroni skórę przed promieniowaniem UVA i UVB. Ważne jest również regularne reaplikowanie produktu co 2-3 godziny podczas przebywania na słońcu.
- Unikanie słońca w godzinach szczytu – Promieniowanie UVB jest najintensywniejsze między godziną 10:00 a 16:00.
- Noszenie ochronnej odzieży – Kapelusze, okulary przeciwsłoneczne i ubrania z filtrem UV stanowią dodatkową barierę ochronną.
- Unikanie fotouczulających substancji – Niektóre leki, kosmetyki czy zioła (np. dziurawiec) mogą zwiększać wrażliwość skóry na promieniowanie UV.
Promieniowanie UV jest głównym czynnikiem prowadzącym do powstawania przebarwień skóry. Regularna ochrona przeciwsłoneczna i unikanie nadmiernej ekspozycji na UV to kluczowe kroki w zapobieganiu zaburzeniom pigmentacji oraz utrzymaniu zdrowego wyglądu skóry. Przeczytaj również: Przebarwienia posłoneczne – przyczyny?
Przebarwienia pozapalne – po trądziku
Przebarwienia pozapalne to powszechny problem skórny, szczególnie u osób zmagających się z trądzikiem, egzemą czy innymi stanami zapalnymi. Powstają w wyniku zwiększonej aktywności melanocytów, które produkują nadmiar melaniny w odpowiedzi na uszkodzenie skóry wywołane stanem zapalnym. W efekcie na skórze pojawiają się ciemniejsze plamy, które mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy, a nawet lat (Madalena et al., 2022).
Czynniki zwiększające ryzyko przebarwień pozapalnych
- Trądzik – Najczęstsza przyczyna PIH, szczególnie w przypadku głębokich zmian zapalnych.
- Nadmierna ekspozycja na słońce – Promieniowanie UV pogłębia przebarwienia, ponieważ dodatkowo stymuluje melanocyty.
- Agresywne zabiegi kosmetyczne – Nieodpowiednio wykonane peelingi czy mikrodermabrazja mogą nasilić procesy zapalne i prowadzić do PIH.
- Drapanie lub wyciskanie zmian skórnych – Fizyczne uszkodzenia skóry mogą zaostrzać stan zapalny i sprzyjać powstawaniu przebarwień.
Zapobieganie przebarwieniom pozapalnym

Zapobieganie przebarwieniom pozapalnym opiera się na kilku kluczowych zasadach. Regularne stosowanie kremów z SPF 30+ chroni skórę przed promieniowaniem UV i zapobiega pogłębianiu przebarwień. Delikatna pielęgnacja z łagodnymi kosmetykami minimalizuje ryzyko podrażnień. Warto sięgać po produkty z alfa-arbutyną, takie jak serum z alfa-arbutyną, która rozjaśnia przebarwienia, niacynamidem łagodzącym stany zapalne oraz kwasem azelainowym o działaniu przeciwzapalnym i regulującym produkcję melaniny.
W przypadku trudniejszych przebarwień pomocne są zabiegi dermatologiczne, takie jak peelingi chemiczne złuszczające naskórek czy laseroterapia usuwająca głębsze plamy. Systematyczna pielęgnacja i ochrona przeciwsłoneczna to klucz do jednolitego kolorytu skóry.
Wpływ leków na przebarwienia skórne
Niektóre leki mogą znacząco wpływać na stan skóry, prowadząc do powstawania przebarwień. Szczególnie istotne w tym kontekście są reakcje fotouczuleniowe, które są wywoływane przez substancje zwiększające wrażliwość skóry na światło słoneczne. Leki takie jak amitriptylina czy imipramina należą do grupy najczęściej związanej z tego rodzaju reakcjami. Substancje te zwiększają wrażliwość skóry na promieniowanie UV, co skutkuje nadmierną produkcją melaniny i powstawaniem plam pigmentacyjnych (Lis et al., 202).
Leki wywołujące fotouczulenie
- Leki przeciwdepresyjne – jak wspomniane amitriptylina i imipramina.
- Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne – np. naproksen.
- Antybiotyki – szczególnie tetracykliny i sulfonamidy.
- Leki moczopędne – takie jak hydrochlorotiazyd.
Jak zapobiegać przebarwieniom wywołanym przez leki?
- Używaj kremów z filtrem SPF
- Unikaj słońca w godzinach szczytu
- Konsultuj się z lekarzem – Jeśli przebarwienia pojawiają się w trakcie terapii, warto rozważyć zmianę leku na mniej fotouczulający.
- Noszenie odzieży ochronnej – Kapelusze, okulary przeciwsłoneczne i ubrania z filtrem UV skutecznie ograniczają ryzyko ekspozycji.
Choroby ogólnoustrojowe a przebarwienia
Stan zdrowia pacjenta ma istotny wpływ na rozwój przebarwień. Niektóre choroby ogólnoustrojowe, takie jak:
- Hemochromatoza – odkładanie żelaza w skórze pod wpływem promieniowania UV prowadzi do ciemnych przebarwień.
- Choroby nerek – powodują zaburzenia metaboliczne, które mogą objawiać się przebarwieniami w różnych partiach skóry.
Zaburzenia te wynikają z procesów zapalnych lub zmian w metabolizmie, które wpływają na aktywność melanocytów (Kościńska-Ilczyszyn et al., 2013).
Czynniki genetyczne i hormonalne
Genetyczne predyspozycje oraz zmiany hormonalne, takie jak te występujące podczas ciąży, przyjmowania antykoncepcji hormonalnej czy menopauzy, odgrywają kluczową rolę w rozwoju przebarwień, zwłaszcza melasmy. Hormony, takie jak estrogen i progesteron, mogą wpływać na aktywność melanocytów, zwiększając ryzyko powstawania przebarwień (Lis et al., 2021).
Kosmetyki na przebarwienia od Rue de Skin
Linia kosmetyków Radical od Rue de Skin to seria produktów stworzonych z myślą o krótkotrwałych terapiach celowanych, skoncentrowanych na konkretnych problemach skórnych. Celem tych kosmetyków jest wzmocnienie naturalnych procesów zachodzących w skórze.
W skład linii Radical wchodzi serum z Alfa-Arbutyną przeznaczone do redukcji istniejących przebarwień na skórze. Serum z Alfa-Arbutyną od Rue de Skin to starannie opracowany kosmetyk przeznaczony do walki z przebarwieniami skóry, którego głównym zadaniem jest rozjaśnianie i wyrównywanie kolorytu. Produkt ten skupia się na redukcji plam pigmentacyjnych, takich jak przebarwienia pozapalne, melasma czy plamy posłoneczne.
Dzięki tak skutecznym kosmetykom, odpowiedniej ochronie przeciwsłonecznej możesz zyskać równomierny, zdrowy koloryt skóry. Skóra odwdzięczy Ci się pięknym wyglądem – wystarczy troska, konsekwencja i odrobina wiedzy, byś mogła cieszyć się jej blaskiem na co dzień!
Jak leczyć przebarwienia?
Przebarwienia na skórze to problem, który może dotknąć każdego – niezależnie od wieku czy rodzaju cery. Skuteczne leczenie wymaga jednak nie tylko zrozumienia, skąd biorą się te niechciane zmiany, ale także odpowiednio dobranej terapii. Dowiedz się Jak leczyć przebarwienia?, by przywrócić skórze równomierny koloryt i zdrowy blask.
Przypisy:
- Matysek-Nawrocka, M. and Zagraba, M. (2023). Przebarwienia skórne jako problem kosmetyczny. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Nauk Społecznych Z Siedzibą W Lublinie, 12(1), 263-272. https://doi.org/10.58562/zns.17047
- Lis, A., Wyszomierska, K., Znajdek, K., Szeleszczuk, Ł., & Zielińska–Pisklak, M. (2021). Zjawisko fotonadwrażliwości – istotne działanie niepożądane powszechnie stosowanych leków. Prospects in Pharmaceutical Sciences, 19(3), 18-27. https://doi.org/10.56782/pps.8
- Kościńska-Ilczyszyn, K., Żuchowski, P., Wojciechowski, R., & Jeka, S. (2013). Primary hemochromatosis with articular involvement. Rheumatology, 51(4), 308-312. https://doi.org/10.5114/reum.2013.37256
- Madalena, M., Blicharz, A., & Małek, A. (2022). Adult acne a medical and psychological challenge of modern dermatology. Journal of Education, Health and Sport, 12(12), 117-122. https://doi.org/10.12775/jehs.2022.12.12.018